Onze derde reeks RAWreports bracht ons bij enkele Belgische en Nederlandse muzikanten.
Doel was te polsen naar hun favoriete instrument, hun verhaal te brengen gecombineerd met één of meerdere portretfoto's. Onze verslaggevers en fotografen kwamen terug met een aantal erg leuke en/of verrassende portretten.
Wanneer we gitaarbouwer slash -restaurateur Toon Lauwers vragen naar zijn favoriete instrument is zijn antwoord verrassend en tegelijkertijd ook weer niet. Geen antieke peperdure gitaar of ééntje met enorm veel sentimentele waarde, neen, neen. De favoriete instrumenten van een instrumentenbouwer zijn simpelweg zijn beitel en schaaf.
Toon ontving ons in zijn atelier, ingericht in de zolderruimte van zijn woonst. Zijn natuurlijke habitat zo bleek waar hij zichtbaar op zijn gemak was en pure zen uitstraalde.
Toon, voor je instrumenten begon te bouwen, ben je er waarschijnlijk op één of meerdere beginnen spelen? Neem ons even mee terug in de tijd aub.
"Met twee ouders als beroepsmuzikant was muziek onvermijdelijk. Ik had dus het geluk om heel vroeg met verschillende instrumenten in contact te komen, maar niets bleef kleven tot ik bij de gitaar uitkwam. Het was liefde op het eerste gezicht, al heeft het toch nog enkele jaren en de juiste leraar geduurd voor ik echt met plezier gitaar studeerde.
Bij ons thuis zagen ze dat wel zitten, een zoon die naar het conservatorium zou gaan. Maar rond mijn 16de, tijdens mijn opleiding klassieke gitaar op de kunsthumaniora in Antwerpen, kreeg ik een peesontsteking in beide polsen. Dat werd een serieuze pauze voor het gitaarspelen... Ik ben dan maar met vijlen, schuurpapier en een heleboel onorthodoxe gereedschappen mijn gitaar beginnen ‘verbouwen’, die peesontsteking moest toch ergens van komen…
Ik had als 12-jarige wel al eens van instrumentenbouw gehoord tijdens een muziekstage waar mijn ouders me mee naartoe namen (Volksmuziekstage in Gooik van Muziekmozaik vzw). Maar pas na mijn gitaarknutseltocht bedacht ik me dat het misschien wel mogelijk was om van instrumentenbouw een beroep te maken.
Zo ben ik een opleiding gitaarbouw gaan volgen aan ILSA Boom (Internationale Lutherie School van Antwerpen) en daarna specialisatie historische en klassieke gitaar aan het CMB Puurs (Centrum voor Muziekinstrumenten Bouw).
Vanwaar de passie komt? Na de eerste schaafkrul heeft die instrumentenbouwmicrobe me nooit meer los gelaten, alles moest wijken."
"Na de eerste schaafkrul heeft die instrumentenbouwmicrobe me nooit meer los gelaten, alles moest wijken."
Wanneer besloot je om fulltime instrumentenbouwer te worden en hoe vlot ging dat? Of moe(s)t je dat nog combineren met een andere job?
"Tijdens mijn opleiding instrumentenbouw ben ik ook klassieke gitaarles beginnen geven. Ik moest een manier vinden om mezelf van hout en gereedschap te blijven voorzien. Als je zonder een diploma van het conservatorium lesgeeft is dit vooral om vervangingen of interims te doen, wat weinig stabiliteit en zekerheid geeft. In 2012 heb ik dan de sprong gemaakt om in bijberoep zelfstandige te worden. Hiervoor had ik natuurlijk een hoofdberoep nodig. De plaatsen waar je met een diploma instrumentenbouw terecht kan zijn heel beperkt, dus ben ik parket gaan plaatsen, meubels beginnen maken, klusjesman geweest tot ik in 2014 genoeg moed en klanten bij elkaar geraapt had om full time bouwer te worden."
Heeft de Coronacrisis een impact gehad op je werk? Of ervaar je er (economische) gevolgen van?
"Voorlopig vallen de gevolgen van de crisis voor mij nog wel mee. Op het moment dat we in nationale lockdown gingen had ik nog genoeg opdrachten en projecten lopende waarmee ik bezig kon houden. Ik werk sowieso nagenoeg uitsluitend in mijn atelier hier thuis dus kon ik in alle rust blijven doorwerken. Nu, hoe langer het culturele circuit stil blijft hoe meer ik toch wel wat de gevolgen begin te voelen. Muzikanten die geen concerten of tournees in het vooruitzicht hebben stellen de restauratie of bestelling van hun instrument ook uit. Maar ik maak me nog niet direct grote zorgen."
"Bevriende collega-bouwers zeggen wel eens 'als iedereen nee zegt, zal Toon wel ja zeggen'"
Aan de (professionele) muzikanten die meewerken aan deze reeks vragen we of ze nieuw werk in het vooruitzicht hebben of nieuwe projecten op stapel hebben staan. Hoe moeten we dat bij jou zien?
"Er is eigenlijk alleen maar nieuw werk, ik werk bijna uitsluitend op bestelling. Ik heb enkele modellen die ik regelmatiger bouw, maar meestal is het een uniek project of een specifieke replica... maar het is vooral een zoektocht naar wat de klant echt nodig heeft en graag zou hebben. Ik probeer met respect voor traditie een hedendaags instrument te maken, een verbond tussen muzikant en bouwer.
Bevriende collega-bouwers zeggen wel eens ’als iedereen nee zegt, zal Toon wel ja zeggen’. Met deze ingesteldheid heb ik al enkele fantastische kansen gekregen. Zo ontwikkelde ik voor Graindelavoix een Ceterone (bas cittern van +-1m50). Voor Jurgen de Bruyn (Zefiro Torna) en Dirk De Hertogh (CMB puurs / Cons. Brussel) bouwde ik een replica van een romantische gitaar origineel gebouwd door de Parijzenaar René Lacôte in 1832. Voor de Litouwse Ieva Baltmiskyte kopieerde ik een Liergitaar, waarvan het origineel (door François Roudhloff in 1810) in het Muziekinstrumentenmuseum van Brussel staat. Voor Colin H. van Eeckhout (CHVE) bouwde ik de lier van Magiddo met dierenhoorns… Daarnaast mag ik ook nog Ictus, Amenra, Floris De Rycker, Aram Van Ballaert… tot mijn vast cliënteel rekenen waar ik telkens met plezier voor aan de werkbank sta."
Mozart leerde Nirvana kennen, nylon snaren bleven doorspelen maar kregen gezelschap van stalen snaren
Wat is je favoriete instrument om zelf te bespelen en welk is je favoriete instrument om (ook) naar te luisteren?
"Thuis werd ik ondergedompeld in klassieke muziek en werd de klassieke gitaar het instrument voor mij. Tot mijn 12 had ik bij wijze van spreken nog nooit van een elektrische gitaar gehoord. Maar ook ik kon de pubertijd niet ontvluchten dus moest alles luider en harder, was het niet om me af te zetten of op de zenuwen te werken van thuis. Het lokale jeugdhuis (JH Kadee – Bornem) heeft zeker niet geholpen. Dus Mozart leerde Nirvana kennen, nylon snaren bleven doorspelen maar kregen gezelschap van stalen snaren, een versterker en een distortion pedaal. Ik speelde op vrijdag met het lokale koor en op zaterdag in de frontline. Als ik erover na denk ben ik rotverwend, zo kan ik genieten van de Vlaamse polyfonisten tot Meshuggah. Muziek maar ook kunst of zelfs techniek en ambacht slagen er in om me op een onbeschrijfbare manier mee te nemen. Iets hoeft niet mooi te zijn om een boodschap over te brengen. Een minutieus gesculpteerd meubel of een bezwete, net perfect gesmede nagel of een zorgvuldig gekozen akkoordenreeks van Bach tegenover een emotioneel beladen melodie van Amenra… Als je op de juiste moment de juiste sfeer kan brengen dan gebeurt er iets onbeschrijfelijks en word ik oprecht ontroerd, opgeladen, vrolijk, droevig... "
Is er een instrument dat je altijd al hebt willen (leren) bespelen maar je komt er niet toe het te leren of je bakt er niets van ;-)
"Ik werk met beitels, schaven, zagen… Computers, technologie, maar vooral opnameapparatuur horen daar niet bij. Ik zou erg graag meer verstand hebben van geluidsopname, micro’s, software enz, maar elke keer als ik iets in die richting onderneem, ben ik na uren prutsen nog steeds niet 1 gespeelde of opgenomen noot verder. Zelfs mijn schoonbroer (CR studio’s) heeft al heel wat pogingen gedaan om me iets bij te brengen, maar met matig succes… "
Info
#rawreports #muzikanteninstrumenten #favorieteinstrument #janguisset #toonlauwers #schaaf #beitel #gitaarbouwer